Abstracte fotografie is een vrij brede genre. Heel plat gezegd gaat het om fotografie waarbij er geen herkenbare voorwerpen in de foto zichtbaar zijn. De doel is juist om het niet zichtbare werkelijkheid af te beelden, maar juist om de beeldelementen in de foto onafhankelijk voor zichzelf te laten spreken. Abstractie ontstaat doordat er bewust stappen worden ondernomen om herkenning op te heffen. Dit soort foto’s kunnen bereikt worden met volledig non-figuratieve beelden, maar ook met het deconstructie van ‘registrerende’ foto’s waarbij elementen die tot directe herkenning zorgen buiten beeld worden gelaten. Aangezien een foto nagenoeg altijd een stukje werkelijkheid registreert, kan de grens vrij dun zijn tussen wanneer een foto nou daadwerkelijk abstract is of dat het alsnog een registratie blijft.
Waar een verschil in kan zitten is het benadering van het onderwerp. Bij Abstractie zoekt bewust naar manieren en elementen waardoor het beeld zich losmaakt van het originele voorstelling en zo de vormen, kleuren, patronen in het voorgrond laat treden.
Aan de hand van de onderstaande tien foto’s zullen we kijken waar die grens dan mogelijk ligt.
Abstractie van een abstractie – dit is een foto van een standbeeld die een paard had geabstraheerd. Door het verlengde sluitertijd en flits wordt het beeld nog vreemder en zo beland je in de wereld van dubbele abstractie.
In deze foto is overduidelijk een patroon op een metalen plaat te zien. Waar die plaat precies zich bevindt, is niet achter te halen. Door de kleurzweem en het kijk hoek is het wat onwennig, maar het is een registratie van een oppervlakte textuur.
Abstractie door weglating. Het beeld is nagenoeg volledig zwart en er zijn slechts enkele hints die de vrouwelijke vorm tonen. Door de toevoeging van de lichte vormen en enkele herkenbare lichaamsdelen ontstaat er een vervreemding die de low-key foto richting abstractie helpt, maar het beeld blijft een grensgeval tussen abstract en surreëel.
De kogel is door de kerk en het resultaat is zacht en abstract. De punt van de kogel is herkenbaar, maar het verloopt daarna naar een vorm die niet meer volledig correspondeert met de daadwerkelijke eigenschappen van de kogel.
Dit beeld zou als een interne studie naar abstrahering kunnen dienen. Het riet verliest zijn herkenbaarheid en vorm. Slechts een stengel is te herkennen en de rest gaat op in vorm en kleur. Door de zwarte achtergrond is een situationele context ook weggevallen en daardoor blijft er een beeld over die abstractie betreedt.
Je kan nog enigszins herkennen wat er op de foto staat, maar het is ver van conreet. De foto is hierbij een abstracte locatie beeld geworden door zijn onscherpte.
Het lichtvlek midden in het beeld zorgt voor een surreële beeld en door het onscherpte vorm het totaal beeld zich niet gelijk. Na enige studie van het beeld is de foto te ontrafelen in wat de daadwerkelijk voorstelling is.
Net als bij het metaal plaat is dit een registratie van een stuk verweerd asfalt of muur. Als is de locatie niet exact te plaatsen, berust het wel op herkenning van de materialen en hun kenmerken.
Bokeh balls!
Een fotografische mijmerpunt voor velen. Door absolute onscherpte gecombineerd met een lage diafragma zullen lichtbronnen als ronde bolletjes in beeld komen. Het beeld is abstract, maar de intentie achter het beeld is bevraagbaar.
Zonder de persoon zou deze foto als abstracte foto gerekend kunnen worden. Echter stapt het daarvan terug door de herkenbaarheid van het figuur en is het meer een surreëel afbeelding geworden.
Abstractie is te meten via verschillende maatstaven, zowel in vorm als inhoudelijk. Wat vind je zelf van de bovenstaande beredeneringen?